Ο διευθυντής μου κλέβει ..

Οι αποκαλύψεις για το πόσοι ήξεραν ότι το φορτίο στη ναυτική βάση στο Μαρί ήταν επικίνδυνο αλλά και οι στρατιώτες που έβλεπαν τις φωτιές και τις εκρήξεις μου θύμισε για μια ακόμη φορά την έλλειψη της κατάλληλης νομοθεσίας για έννομη αποκάλυψη, που αν την είχαμε σε εφαρμογή ίσως να αποφεύγαμε την τραγωδία.

Στη Βρετανία, μετά από δεκάδες σκάνδαλα που είδαν το φως της δημοσιότητας τη δεκαετία του ’80 και αρχές του ’90, όλες οι επιτροπές που διορίστηκαν για διερεύνηση των σκανδάλων, έκαναν αναφορές ότι διάφοροι προσπάθησαν να προειδοποιήσουν τους αρμόδιους χωρίς όμως επιτυχία.

Σε μια τέτοια περίπτωση μάλιστα, η επιτροπή που διερευνούσε το θάνατο ενός ατόμου σε νοσοκομείο, ανακάλυψε ότι ένας από τους εργαζόμενους είχε κάνει πολλές προσπάθειες να προειδοποιήσει τους αρμόδιους για την πιθανότητα θανάτου ασθενών.

Η γενική εντύπωση μεταξύ των εργαζομένων ότι δεν είναι ορθό να καταδίνεις άλλους στο χώρο εργασίας  που επικρατούσε την εποχή εκείνη, έκανε τις προσπάθειες για εξεύρεση λύσης ακόμα πιο δύσκολες.

Μετά από πολλές προσπάθειες, τη συμπαράσταση των ΜΜΕ και διαφόρων βουλευτών, πέρασε το 1998, νομοθεσία από το Κοινοβούλιο που αναφερόταν στην “έννομη αποκάλυψη”, μια διαδικασία γνωστή σαν whistleblowing.

Παρόμοιος νόμος υπάρχει σε πολλές άλλες χώρες, αλλά ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει αναφορά στην υποχρέωση των Κρατών μελών να εφαρμόζουν μεθόδους έννομης αποκάλυψης.

Φανταστείτε λοιπόν τον εαυτό σας να ανακαλύπτει μια μέρα στη δουλειά ότι ο διευθυντής σας κλέβει από το δημόσιο ή δίνει ληγμένα φάρμακα σε ασθενείς ή ότι με τις πράξεις του βάζει σε κίνδυνο τη ζωή διαφόρων ατόμων.

Με την κατάσταση όπως είναι σήμερα και με τη κουλτούρα που επικρατεί γύρω από το θέμα, θα το βρείτε πολύ δύσκολο να προχωρήσετε σε καταγγελία αλλά ούτε και υπάρχει  η κατάλληλη διαδικασία να το κάνετε. Έτσι όλοι αποφεύγουν να κάνουν κάτι και η παρανομία συνεχίζεται.

Είναι πλέον απαραίτητη, η ψήφιση νόμου ο οποίος θα καθορίζει σε ποιες περιπτώσεις μπορεί κάποιος να κάνει έννομη αποκάλυψη, τη μέθοδο με την οποία θα γίνεται, τις υποχρεώσεις των Κρατικών Υπηρεσιών για έρευνα, αλλά πάνω από όλα, την προστασία του ατόμου που προβαίνει σε αποκάλυψη όπως και αυτού που καταγγέλλεται, σε περίπτωση που η καταγγελία γίνεται κακόβουλα.

Μια από τις πιο σοβαρές πρόνοιες όμως της νομοθεσίας θα πρέπει να είναι η προστασία του ατόμου που προβαίνει στην έννομη αποκάλυψη από οποιαδήποτε αντίποινα, θυματοποίηση του ή εμπόδια στην επαγγελματική του ανέλιξη, διαφορετικά δε θα πετύχουμε τίποτα.

Οι περιπτώσεις έννομης αποκάλυψης τις οποίες θα προστατεύει ο νόμος αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, τη διάπραξη ποινικού αδικήματος, την απώλεια χρήματος του δημοσίου λόγω κακοδιαχείρισης /κακοτεχνιών /απάτης ή και υποδεεστέρων των προδιαγραφών έργων. Επίσης, ότι βάζει σε κίνδυνο τη ζωή πολιτών, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, την αμέλεια κατά τη διάρκεια ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, την προμήθεια επικίνδυνων εμπορευμάτων και ουσιών, και πολλά άλλα.

Όλες οι Κρατικές Υπηρεσίες θα πρέπει να εκδίδουν κανονισμούς μαζί με παραδείγματα, που θα κοινοποιούνται σε όλο το προσωπικό, με τους οποίους θα καθορίζεται ο τρόπος που μπορεί ένας εργαζόμενος να προβεί σε έννομη αποκάλυψη.

Εάν όμως ένας εργαζόμενος νοιώθει ότι δεν μπορεί να εμπιστευθεί την υπηρεσία του ή ότι με την υποβολή της αποκάλυψης πιστεύει ότι θα καταστραφούν στοιχεία, τότε θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να απευθύνει και ανώνυμα αν το επιθυμεί την αποκάλυψη του αλλού μέσω δικηγόρου ή μέσω μιας άλλης ασφαλισμένης διαδικασίας.

Τα σκάνδαλα, οι απάτες, το ρουσφέτι, οι μίζες και τα τόσα άλλα που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα είναι γνωστά σε κάποιους και η ελπίδα είναι ότι με τέτοια νομοθεσία όχι μόνο θα γίνουν καταγγελίες, αλλά αυτές θα περιέχουν και αρκετά στοιχεία για καταδίκη.

Η προσπάθεια όμως αυτή θα καταδικαστεί σε αποτυχία εάν δεν στηριχθεί με διάφορους τρόπους από τα ΜΜΕ που σε ορισμένες χώρες έχουν ακόμη και δική τους διαδικασία με την οποία δέχονται καταγγελίες.

Χαράλαμπος Θεοπέμπτου

Επίτροπος Περιβάλλοντος

Http://perivallon.eu

Σχετικές ιστοσελίδες:

Public Concern at work

Transparency International

International Whistleblowers

National Whistleblowers Center