Υψηλή Ανεργία στους Νέους - Κοιν Επ Εργασίας

Σημειώσεις από τη συνεδρίαση

Επιτροπή Εργασίας, Πρόνοιας, και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

Υψηλή Ανεργία στους Νέους

22/11/2015

Η υψηλή ανεργία στους νέους στη Κύπρο επηρεάζει διάφορες πτυχές του ατόμου και της κοινωνίας, από την εκπαιδευτική μέχρι και την οικονομική, 

Γι αυτό δημιουργήθηκε το εθνικό πρόγραμμα "Εγγύηση για τη νεολαία", ένα σχέδιο δράσης το οποίο προσπαθεί να μειώσει τα υψηλά ποσοστά ανεργίας στη Κύπρο με το οποίο οι νέοι κάτω από την ηλικία των 25 ετών μπορούν να γραφτούν ως άνεργοι έτσι ώστε να τους δοθεί η ευκαιρία εντός τεσσάρων μηνών είτε θέση εργασίας, μαθητείας, πρακτικής άσκησης, ή δυνατότητα συνέχιση της εκπαίδευσης τους. 

Στη συνεδρίαση με το θέμα αυτό συζητήθηκε κυρίως το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται το σχέδιο δράσης, καθώς και η αποτελεσματικότητά του, όπως και εισηγήσεις για πιθανές διαφοροποιήσεις του προγράμματος.

Αναφέρθηκε πρώτα ότι η επιτροπή είχε απασχοληθεί ξανά με το θέμα αυτό στις 23/3/2015. Ρωτήθηκε επίσης εάν έχει συσταθεί επιτροπή παρακολούθησης. 

Θέμα το οποίο επαναλήφθηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης είναι τα όρια ηλικίας τα οποία είχαν θέσει για το πεδίο δράσης του προγράμματος.

 Το όριο αυτό ειπώθηκε άλλοτε ότι είναι 24 χρονών και άλλοτε 25, αλλά οι περισσότεροι οι οποίοι είχαν αντίρρηση σε αυτό το όριο εισηγηθήκαν να εκταθεί σε μεγαλύτερες ηλικίες για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς τους λόγους είναι ότι το ποσοστό ανέργων στις ηλικίες 25–29 υπερβαίνει αυτό στις ηλικίες 24 και κάτω. 

Άλλος λόγος που αναγνωρίστηκε είναι ότι οι άνδρες συχνά σπουδάζουν για τέσσερα χρόνια μετά από το στρατό που τους βγάζει σχεδόν αυτόματα από τη κατηγορία που μπορεί να επωφεληθεί από το σχέδιο δράσης, καθιστώντας το σε μεγάλο βαθμό περιττό.

Το πρόβλημα ανεργίας των νέων στη Κύπρο είναι αρκετά σοβαρό με ποσοστό 27%. Επίσης αυξήθηκε δραματικά η υποαπασχόληση, που στο πλαίσιο αυτό ορίστηκε ως εργασία σε τομέα διαφορετικό από αυτό στον οποίο είχαν πάρει τριτοβάθμια εκπαίδευση, συχνά δίνοντας λιγότερη χρησιμότητα στα προσόντα των νέων που αναπτύξαν μέσω των διαφόρων τους εκπαιδευτικών επιλογών. 

Επίσης σοβαρό πρόβλημα είναι η φτώχεια, με άτομα που παίρνουν €200 – 300, και η μετανάστευση, όπου νέοι με προσόντα μεταναστεύουν για εργασία.

Τέθηκε ερώτημα ως προς το τι κάνει η υπηρεσία απασχόλησης για τους νέους άνεργους, και αναφέρθηκε ότι δοθήκαν €23,000,000 για πρόγραμμα επιδότησης συνεργασίας, αλλά είναι μάλλον πρόγραμμα επιδότησης ανεργίας, και δηλώθηκε ότι δεν βοηθά. 

Μια ανησυχία ήταν για το να μπορεί κάποιος να βρει δουλειά, και όχι μόνο να είναι στο database μέχρι να βρεθεί επιχείρηση που να θέλει να τον προσλάβει. 

Επίσης δηλώθηκε ότι μπορεί πρόοδος που να θεωρείται ως αποτέλεσμα του προγράμματος να αποδίδεται λανθασμένα μόνο στο ίδιο το πρόγραμμα γιατί αγνοείται ο παράγοντας ότι ο εργοδότης μπορεί έτσι κι αλλιώς να ήταν πρόθυμος να προσλάβει αυτά τα άτομα.

Υπήρξε ομοφωνία για το ότι το να δίνονται χρήματα στην ανεργία είναι θετικό, αλλά ότι πρέπει να γίνεται με αποτελεσματικό τρόπο.

Ειπώθηκε ότι τώρα γίνεται πλήρης ανάπτυξη του προγράμματος προς το να υπάρχει ανοιχτό πρόγραμμα επιδότησης εργασίας για άτομα μέχρι τα 25, ειδικά για πράσινα και γαλάζια επαγγέλματα (περιβαλλοντικά και ναυτικά).

Η ανάπτυξη έχει δύο πτυχές:

-          Παίρνει επιδότηση 60%

-          Όλοι οι οικονομικοί φορείς παίρνουν 50%.

'Έχουν προϋπολογισμό €4,000,000 και δέχονται αιτήσεις από εταιρίες που θέλουν να προσλάβουν άτομα κάτω των 25 ετών.

Το Υπουργείο Παιδείας επίσης έχει προϋπολογισμό €2,000,000 για αυτούς που δεν κατάφεραν να τελειώσουν το σχολείο, οι οποίοι εντοπίζονται και μπαίνουν στο database ανεργίας για να εισαχθούν σε σχέδιο για εύρεση εργασίας.

Στους τελευταίους 18–20 μήνες, και ειδικά στους τελευταίους 3–4 μήνες, καταγράφτηκε μείωση εγκατάλειψης σχολικής εκπαίδευσης, και εμφανίσιμη μείωση ανεργίας κατά το 3–4%.

Άλλο σημείο που αναφέρθηκε ήταν το ότι η Ε.Ε. έβαλε τα κράτη-μέλη σε τρείς κατηγορίες ως προς την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής σχεδίου εγγύησης, και ότι η Κύπρος βρίσκεται στη τρίτη και τελευταία κατηγορία. Θεώρησαν ότι στη Κύπρο δεν υπάρχει ικανοποιητική στελέχωση για δημόσιες υπηρεσίες. 

Τέθηκε η ερώτηση ως προς το ποιος είναι ο προγραμματισμός για βελτίωση.

Σημειώθηκε επίσης ότι υπάρχουν προβλήματα με την πρόσληψη ατόμων που συναντούν τα κριτήρια για κοινωνικά βοηθήματα για άνεργους.

Τέθηκε ότι υπάρχουν διαχειριστικά προβλήματα, αλλά το υπουργείο οικονομικών πρόσεξε μία κάθοδο στο ποσοστό ανεργίας, που βρισκόταν στο 31,9% το 2015, ενώ το 2016 βρίσκεται στο 26,8%, που μεταφράζεται σε περίπου 5% πτώση, ή περίπου 2100 άτομα. 

Ειπώθηκε ότι τα σχέδια βοηθούν σε δύο τομείς: στην απόκτηση εμπειρίας, και στην απόκτηση δεξιοτήτων. Επισημάνθηκε ότι προτιμάται η προσοχή να αναμένεται στη τάση της διαφοράς παρά στη διαφορά των αριθμών.

Το 2017 αναμένεται να υλοποιηθεί εκστρατεία ενημέρωσης νέων για να επωφεληθούν από τα σχέδια μέχρι την ηλικία των 24 χρονών.

Αντιπρόσωπος της ΠΕΟ ανάφερε ξανά τα προβλήματα που προκύπτουν με το χαμηλό όριο ηλικίας και έθεσε ότι δεν δέχονται το όριο να αυξηθεί ακόμα και στα 29 χρόνια διότι πρέπει να συμπεριλάβει άτομα 30–35 χρονών έτσι ώστε να στοχεύσουν το μέρος των νέων που έχουν τα πιο υψηλά ποσοστά ανεργίας στη Κύπρο, εν μέρει λόγω του θεσμού της οικογένειας, για να μπορέσει να φτάσει στα ίδια αποτελέσματα με άλλες χώρες.

Ένα άλλο πρόβλημα που εντοπίσθηκε και πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι οι περιστάσεις στις οποίες μπορεί εργοδότες και επιχειρήσεις να εκμεταλλεύονται τους νέους για φτηνή εργατική δύναμη, και επίσης ότι δεν πρέπει να αποφευχθεί μόνο η ανεργία στους νέους γενικώς αλλά και την ίδια στιγμή να μην μειώνεται το εργατικό δυναμικό.

Ειπώθηκε ότι αυξηθήκαν και τα άτομα που δεν αναζητούν πλέον εργασία και έχουν αποθαρρυνθεί. Η Κύπρος βρίσκεται στη 5^η χειρότερη θέση πανευρωπαϊκά ως προς την ανεργία νέων. Καταγράφτηκε ότι 93,000 άτομα ζούσαν σε νοικοκυριά χαμηλής έντασης εργασίας.

Εκ μέρος της ΣΕΚ αναφέρθηκε ότι είχαν σχέδια και στόχο να παρέχουν εκπαίδευση σε άτομα για συνεντεύξεις κ.α.

Ειπώθηκε επίσης ότι εργοδότες μπορεί να εκμεταλλεύονται το σχέδιο, επαναλήφθηκε ξανά ότι άνδρες μετά το στρατό και το πανεπιστήμιο χάνουν την ευκαιρία να ενταχθούν στο σχέδιο λόγω του ηλικιακού ορίου, και ότι το πρόγραμμα, παρόλο που είναι σημαντικό, δεν είναι αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας των νέων.

Εκπρόσωπος Οργανισμού Νεολαίας ανάφερε ότι αναλαμβάνουν την προετοιμασία νέων για την ομαλή μετάβαση στην αγορά εργασίας από την εκπαίδευση, βοήθεια στη προετοιμασία βιογραφικού, προετοιμασία για συνεντεύξεις δουλειάς, μετάβαση σε πανεπιστήμια εξωτερικού, κτλ.

Τέθηκε ότι θα έπρεπε να λαμβάνονται υπ' όψη οι νέοι στη διαμόρφωση σχεδίων και επίσης να ληφθεί υπ' όψη να μην γίνεται εκμετάλλευση των νέων, που σημαίνει να εξασφαλιστεί ότι θα βοηθηθούν να μπουν στη κατεύθυνση που προτιμούν και όχι να εκπαιδεύονται για μόνο για τομείς και δουλειές που έχουν ζήτηση.

Σχετικό με το προαναφερόμενο ήταν η φαινομενικά αντίθετη εισήγηση που περιλάμβανε το όποιο αναπτυξιακό μοντέλο που είναι επιθυμητό στη Κύπρο να καθοδηγήσει τη στρατηγική που θα έπρεπε να ακολουθηθεί για να συμπληρωθεί αναλόγως η αρμόδια ζήτηση. Παράλληλα αναφέρθηκε ότι οι καθηγητές, παρόλο που διδάσκουν για το κάθε επάγγελμα, παραμελούν να υποδείξουν ποιά είναι σε ζήτηση στην αγορά εργασίας.

Βάσει αυτών που είχαν συζητηθεί, εισηγήθηκε το να αυξηθεί το όριο ηλικίας, και να προσεγγίζονται περισσότεροι νέοι σε αυτά τα προγράμματα.

Αναφέρθηκε ότι το πρόβλημα ανεργίας των νέων από χώρα σε χώρα είναι διαφορετικό, και ότι για παράδειγμα στη Κύπρο οι απόφοιτοι πανεπιστημίου φτάνουν στο 52.5% σε αντίθεση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 37.9%.

Τέθηκε η ερώτηση ως προς το γιατί χώρες σαν το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Ιταλία, και η Φινλανδία έχουν επιθυμητά ποσοστά ανεργίας σε σχέση με τη Κύπρο. Μία απάντηση ήταν ότι η τοπική αυτοδιοίκηση είναι πιο ανεπτυγμένη σε αυτές τις χώρες. Όμως παρέμεινε η εισήγηση του να μελετηθούν οι στρατηγικές τους για καθοδήγηση, και ότι πρέπει να γίνεται προσέγγιση στους νέους από πρόσωπο σε πρόσωπο, και όχι μόνο μέσω φυλλάδια και από το διαδίκτυο.

Εκφράστηκε ανησυχία για τα άτομα που μπορεί να προτιμούν το Ε.Ε.Ε. (ελάχιστο εγγυημένο επίδομα) των €480 παρά το να βρουν εργασία, η οποία απαντήθηκε με το ότι, για να πάρουν Ε.Ε.Ε., πρέπει να περάσουν από τμήμα εργασίας, να απορρίψουν εργασία, και εάν ο λόγος είναι εκτός θέματα υγείας κτλ., τότε βγαίνει από το database ανέργων και έτσι δεν παίρνει Ε.Ε.Ε.

Ειπώθηκε ότι πρέπει να γίνει μελέτη και επανασχεδιασμός δράσης, ειδικά αφού τα δεδομένα έχουν αλλάξει τα τελευταία 8–9 χρόνια. Προστέθηκε επίσης ότι τα τεχνικά επαγγέλματα είναι σε ζήτηση και ότι πρέπει να καθοδηγηθεί η νεολαία σε αυτόν τον τομέα. Επίσης, ξεκινά ανοικοδόμηση του Τμήματος Εργασίας με πιο επιστημονική βάση.

Αναφέρθηκε ότι παρέχεται τεχνική εκπαίδευση με πολύ θετικά αποτελέσματα σε ιδρύματα που είναι κάτι μεταξύ λυκείου και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πτυχίο, και ότι υπάρχει περισσότερη ζήτηση για αυτά τα επαγγέλματα παρά προσφορά.

Τέθηκε ξανά ότι δυστυχώς ο προϋπολογισμός στα πλαίσια εγγύησης της νεολαίας είναι μόνο για συγκεκριμένες ηλικίες με όριο το οποίο καθιερώθηκε από τη Κύπρο, παρόλο που γενικά καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή επιτροπή.

Στο τελικό μέρος της συνεδρίασης αναφέρθηκε ότι πρέπει να ληφθεί και ο γεωγραφικός παράγοντας υπ' όψη στα τελευταία σχέδια αναθεώρησης του προγράμματος, λόγω του ότι μπορεί άνεργος νέος να απορρίψει δουλειά για λόγους απόστασης και κόστους μεταφοράς, για παράδειγμα αν κάποιος βρει εργασία στη Πόλη Χρυσοχούς ενώ μένει στη Πάφο, και δεν συμφέρει να μετακινείται καθημερινά για τη δουλειά. Έτσι ενθαρρύνθηκε το να περιληφθεί το ενδεχόμενο αυτό στα πλάνα του Υπουργείου Εργασίας.

Alie Schabel